Economische keuzes hebben grote gevolgen voor menselijk welzijn. Denk aan de conjunctuur, de arbeidsmarkt en de woningmarkt. Welke rol neemt de overheid in en hoe kan zij zorgen voor stabiliteit en vooruitgang? Transities zoals vergroening, vergrijzing, digitalisering en geopolitieke ontwikkelingen stellen de overheid daarbij voor extra uitdagingen. Wij dragen bij met onderzoek en analyse.
Hieronder lees je meer over:
Macro-economie
Begrotingsbeleid
Ons begrotingsbeleid functioneert onvoldoende. Bestaande technische kaders zorgen voor een gebrek aan investeringen in de toekomst, bijvoorbeeld in onderwijs of klimaat. Ook geeft de overheid te veel uit als het goed gaat en te weinig als het slecht gaat. Dit leidt ertoe dat crises worden verlengd en inflatie wordt aangewakkerd. Wij doen voorstellen voor nieuwe indicatoren en processen die leiden tot een betere afweging.
In het FD betoogt Vinzenz Ziesemer dat de door de coalitiepartijen afgesproken begrotingsnorm van 3% ervoor kan zorgen dat de economie een trap na krijgt op weg naar beneden als het economisch al slecht gaat.
De voorjaarsnota is volgens velen onleesbaar. Het is bijvoorbeeld niet duidelijk of het kabinet bezuinigt en waarop. Wij doen een voorstel voor een rapportage die leesbaar is en het politieke debat verder helpt.
De voorjaarsnota is volgens velen onleesbaar. Het is bijvoorbeeld niet duidelijk of het kabinet bezuinigt en waarop. Wij doen een voorstel voor een rapportage die leesbaar is en het politieke debat verder helpt.
In dit policy paper geven wij een advies voor een nieuw begrotingsanker
Politici zijn geneigd klimaatbeleid uit te stellen, maar dit maakt de oplossing op termijn alleen maar duurder. Econoom Jasper J. van Dijk pleit dat de begrotingsregels dit uitstelgedrag in de hand werken, omdat ze de meerkosten van laat ingrijpen niet in kaart brengen, en een extra hindernis creëren bij (klimaat)investeringen, omdat hier alleen de kosten en niet de baten worden meegenomen.
Het gat in de rijksbegroting is groot. In NRC betogen wij dat een correctie met harde en onzinnige bezuinigingen voorkomen moet worden. Een blik op het verleden leert dat bezuinigingen vaak meer kwaad dan goed doen.
In dit policy paper geven wij een advies voor het toekomstig kabinet over het te voeren begrotingsbeleid.
Ten tijde van de financiële crisis was bezuinigen het devies. Tijdens de coronacrisis werd er juist meer uitgegeven. Hoe is het denken over begrotingsbeleid de afgelopen 10 jaar veranderd?
2022 was een chaotisch begrotingsjaar, met een verhoging van de AOW, een last minute prijsplafond en een oplopende rente. Hoe staat de begroting er nu eigenlijk voor? Wij pogen overzicht te bieden.
We werpen een blik op de actualiteit: eind deze maand komt de Voorjaarsnota uit, met daarin de financiële voornemens van het kabinet. Wij identificeren vier aandachtspunten.
Een coherente visie op ons begrotingsbeleid ontbreekt. Zo’n visie is nodig om de inconsistentie tussen kabinetsperiodes tegen te gaan. Omdat we in Nederland geen methode hebben waarmee we de begrotingsruimte vaststellen, geven we geld uit als de economie op volle toeren draait en bezuinigen we als extra bestedingen hard nodig zijn.
Woningmarkt
De Nederlandse woningmarkt zit op slot. Beleidsmakers, politici en economen zijn naarstig op zoek naar oplossingen. De effecten van beleid zijn complex en averechtse uitkomsten liggen op de loer. Deelbelangen voeren al snel de boventoon, wat de beleidsvorming bemoeilijkt. Wij geven inzichten in de effecten van het huidige beleid en doen suggesties voor verbeteringen.
Een lagere huurprijs is voor huurders een aantrekkelijk vooruitzicht, maar voor woningzoekenden een ramp. Voorbeelden uit Catalonië en Berlijn tonen hoe het woningtekort alleen maar toeneemt bij huurmaximering.
De wet betaalbare huur grijpt fundamenteel in op de vrije huurmarkt. Wij analyseren de wet en verwachten dat jongeren, lagere inkomens en migranten aan het kortste eind trekken als de wet wordt ingevoerd.
Huren is voor veel mensen onbetaalbaar. Hugo de Jonge wil daarom een maximum stellen aan huurprijzen. Maar pas op zegt Jasper H. van Dijk, de problemen op de woningmarkt worden nog groter.
Om de hoge huren in de vrije sector aan te pakken, wil demissionair minister Hugo de Jonge de vrije huurmarkt verder reguleren. Maar in de praktijk zal dat contraproductief uitpakken.
Om de hoge huren in de vrije sector aan te pakken legt demissionair minister De Jonge de wet betaalbare huur voor aan de Tweede Kamer. Deze wet is volgens ons contraproductief. De woningnood wordt groter en ook lagere inkomens zijn de dupe.
Op de woningmarkt zijn veel tegengestelde belangen. Omdat er geen oplossing is waarbij alle groepen erop vooruit gaan, is de discussie over de woningmarkt er ten diepste een over rechtvaardigheid. Ons essay werkt dit uit: welke uitkomst op de woningmarkt zien we als rechtvaardig, en welk beleid past daarbij?
Het Nederlandse woningmarktbeleid valt internationaal uit de toon door een relatief lage aanbodelasticiteit, hoge vraagstimulering en strenge prijsregulering. Beter beleid voeren lijkt makkelijk. Toch komt dat nauwelijks van de grond, omdat gevestigde belangen boventoon voeren.
Klimaat en natuur
Klimaatverandering is een van de grootste uitdagingen van onze tijd. Het efficiënt bestrijden van de klimaat- en natuurcrisis vraagt om een lange termijn focus en een goede afweging van kosten en baten. Huidige kaders en beleidsvormingsprocessen zijn daar nog niet altijd op ingericht. Wij leggen deze tekortkomingen bloot en doen aanbevelingen om klimaatbeleid effectiever vorm te geven.
Om in 2050 klimaatneutraal te kunnen zijn, moet de Nederland overheid voorkomen dat ze zich laat gijzelen door haar eigen industrie, argumenteren Jasper J. van Dijk en Nils van der Vegte daags voor het Kamerdebat over verduurzaming van de industrie. “Analyses gebaseerd op 2050 zijn onvoldoende.”
In dit rapport introduceren wij een afwegingskader om rekening te houden met het langetermijnverloop van weglekeffecten, ruimte te laten voor een hervorming van de economie en te redeneren vanuit het maatschappelijk wenselijke niveau van CO2-beprijzing.
In 2050 moeten alle Europese landen klimaatneutraal zijn. In de tussentijd riskeren we echter dat er bedrijvigheid wegtrekt als Nederland met het klimaatbeleid te ver op de troepen vooruitloopt, maar ook dat we vasthouden aan de bestaande activiteit tegen hoge maatschappelijke kosten. Een afwegingskader met de blik op 2050 kan beide voorkomen.
Industriepolitiek
Industriepolitiek is terug op de politieke agenda. Geopolitieke ontwikkelingen leiden tot een roep om overheidsinterventie in bepaalde sectoren of bedrijven. Het voeren van industriepolitiek is echter niet zonder risico’s. Wij schetsen de economische afwegingen en doen aanbevelingen voor het efficiënt vormgeven van industriepolitiek.
Er wordt vaak opgeroepen tot het voeren van meer industriepolitiek. Maar welke problemen dat dient op te lossen, is vaak onduidelijk. Dit artikel laat zien wanneer het wel en niet nuttig is om industriepolitiek in te zetten.
Als EU-lidstaten ieder voor zich groene subsidies verstrekken, is dat nadelig voor kleine landen, stellen Jasper H. van Dijk en Luuk Schmitz.
Ook in de toekomst moet minimaal 10% van ons bbp uit de industrie komen, zo schrijft het kabinet in de nieuwe industrienota. Maar zo'n minimaal percentage stellen voor de industrie is onverstandig en berust op een misverstand.