Het einde van de toeslagen
Een robuust belastingstelsel voor inkomen uit werk
Het belastingstelsel in Nederland is te complex en moet worden vereenvoudigd. Burgers, beleidsmakers en de Belastingdienst raken verstrikt in het complex web dat ons huidige stelsel is. In dit rapport beogen we de complexiteit van het huidige systeem te ontleden en te laten zien waar er gesnoeid kan worden in de regelingen.
Updates
Bernard ter Haar verwijst naar figuur uit rapport ‘Het einde van de toeslagen’ om complexiteit toeslagenstelsel te illustreren.
Staatssecretaris voor Toeslagen en Douane De Vries reageert in het commissiedebat Toeslagen (vanaf 02:21:00) op het niet-doorrekenen van het rapport door het CPB
Tweede Kamerlid Dassen noemt het rapport in het commissiedebat Toeslagen (vanaf 00:37:00)
Jasper J. van Dijk deelt in Trouw zijn visie op het afschaffen van het toeslagenstelsel
Jasper J. van Dijk is te gast in WNL Haagse Lobby om te praten over het rapport ‘Blind voor mens en recht’ en het toeslagenstelsel
In een opiniestuk in het FD schrijft Jasper J. van Dijk over de mogelijkheden om het toeslagenstelsel te versimpelen of af te schaffen
Het rapport wordt benoemd in het Eindrapport Toekomst Toeslagen van het Ministerie van Financiën
Jasper J. van Dijk deelt zijn visie op complexiteit en toeslagen in De Telegraaf
Tweede Kamerlid Aartsen noemt het rapport in het commissiedebat Arbeidsmarktbeleid (vanaf 1:19:00)
RaboResearch benoemt het IPE advies in een analyse van het belang van het hervormen van het belasting- en toeslagenstelsel
Hans Borstlap benoemt het IPE advies over het afschaffen van inkomensafhankelijke toeslagen in zijn opinie over overheidsbeleid
Het ESB-artikel "Zo komen we van de toeslagen en heffingskortingen af" is het meest gelezen artikel van het ESB in 2023
Jasper J. van Dijk schrijft in een opiniestuk in De Telegraaf over de noodzaak van een vereenvoudiging van de toeslagen
Coen Teulings en Jasper J. van Dijk schrijven in Trouw hoe het toeslagenstelsel versimpeld kan worden
Jasper J. van Dijk legt in EenVandaag uit hoe de toeslagen vereenvoudigd kunnen worden
Het rapport wordt benoemd in het tussenrapport ‘Beoordeling van het arbeidsongeschiktheidsstelsel’
Joost Vullings tipt ons rapport in podcast De Stemming
De Tweede Kamer vraagt het CPB om ons rapport door te rekenen
Vaste Kamercommissie Financiën neemt het rapport in ontvangst
Tweede Kamerleden Grinwis en Van der Lee noemen het rapport in het commissiedebat Nationale Fiscaliteit (vanaf minuut 51:03)
Jasper J. van Dijk bespreekt bij BNR het afschaffen van de toeslagen
Laurens Berentsen bespreekt in het FD ons voorstel
Jasper Lukkezen schrijft in een opiniestuk in het FD over het rapport
Staatssecretarissen van Financiën nemen het rapport in ontvangst
Jasper J. en Yrla geven in ESB ook een samenvatting van hun voorstel
Jasper J. en Yrla maken in ESB zichtbaar hoe groot de verschillen in marginale druk zijn
Jasper J. duidt bij EenVandaag de complexiteit van het huidige toeslagenstelsel
Jasper J. was te gast bij BNR over mogelijke hervormingen van de toeslagen
Samenvatting
De complexiteit van het huidige stelsel van toeslagen en belasting op werk geeft sommige mensen het gevoel hebben dat meer werken niet loont. Aan de andere kant besluiten mensen meer te werken en kostbare tijd met hun gezin op te geven, zonder door te hebben dat ze hier bijna niets extra aan overhouden. Toeslagen worden daarnaast vanwege onzekerheid over eventuele terugvorderingen niet aangevraagd.
De complexiteit is ook terug te zien bij de uitvoering. De Belastingdienst geeft alarmsignalen af dat de computersystemen de complexiteit niet meer aan kunnen. Ook alle uitvoeringsorganisaties samen hebben al eens een noodkreet geslaakt over alle complexiteit.
Ten slotte lijdt de besluitvorming onder de complexiteit. Het gevaar is dat het publieke debat zich alleen nog focust op de elementen die nog wél eenvoudig te begrijpen zijn, zoals de belastingschijven. Het verband tussen het verhogen en afbouwen van toeslagen aan de ene kant en de gedragseffecten voor de burger aan de andere kant raken hierdoor onderbelicht.
Het Nederlandse belastingstelsel is zo complex omdat verschillende kabinetten jarenlang intensief en gedetailleerd hebben geknutseld aan de belastingen en toeslagen. Dat goedbedoelde beleid is uitgemond in een complex en fragiel stelsel met veel op‐ en afbouwpaden voor heffingskortingen en een heel arsenaal aan inkomenstoeslagen. Een alleenstaande werkende ouder met een huurhuis valt bijvoorbeeld onder zeven verschillende inkomensafhankelijke regelingen.
Wij stellen voor om het stelsel grondig te versimpelen. De toeslagen worden vervangen door één inkomensonafhankelijke huishoudtoelage. De afbouw van de toeslagen wordt samen met de heffingskortingen versmolten in de tariefschijven. Door de bestaande regelingen te verwerken in de belastingschijven wordt voor burgers, politici en beleidsmakers duidelijker wat de inkomens- en herverdelingseffecten zijn. Dit vereenvoudigt ook het aanvragen van de inkomensonafhankelijke toelage en vermindert de kans op onverwachte terugbetalingen aan de Belastingdienst. Tegelijkertijd blijft de mogelijkheid tot herverdeling, waar het huidige stelsel veel mogelijkheden toe heeft, grotendeels intact. Om de versimpeling van ons belastingstelsel politiek zo haalbaar mogelijk te maken, blijven we waar dat kan dicht bij de herverdeling die het huidige stelsel onder de streep bewerkstelligt.
Ons voorstel kan gezien worden als een startpunt voor het denken over een nieuw belastingstelsel. We voegen een aantal nieuwe ideeën toe aan de bestaande voorstellen, zoals belastingtarieven die kunnen afhangen van de huishoudsamenstelling. Maar de belangrijkste waarde van dit rapport zit in de structurele manier waarop we de huidige systematiek ontleden. Wij roepen politieke partijen en beleidsmakers op om met dit rapport in de hand de discussie te starten over een nieuw stelsel voor de belasting op inkomen uit werk. Dat het huidige stelsel onhoudbaar is, is inmiddels breed in Den Haag doorgedrongen. Nu is het tijd om door te pakken.
