Constructief Hervormen
Vier aanbevelingen voor het verbeteren van het Stabiliteits- en Groeipact
De hervorming van de Europese begrotingsregels ligt op tafel in Europa. Naar verwachting komt de Europese Commissie in oktober met een voorstel. In dit rapport gaan wij in op het functioneren van het Stabiliteits- en Groeipact en doen wij vier aanbevelingen voor een hervorming die het begrotingsstelsel realistischer, simpeler en effectiever maakt.
Samenvatting
De politieke strijd rond de hervorming van het Stabiliteits- en Groeipact (SGP) laat fundamenteel andere visies zien op de gewenste hervorming. Moeten de regels strenger, gezien de hoge schuldniveaus? Of juist soepeler, gezien onrealistische eisen die de regels stellen aan sommige lidstaten?
Er is overeenstemming dat de regels nu niet werken. De naleving van de regels is slecht. In niet meer dan de helft van de gevallen houden lidstaten zich aan de begrotingsregels. En als de regels wél worden opgevolgd is dit vaak in tijden waar de economie onder potentieel presteert. Bezuinigingen versterken dan de conjunctuur, wat de economie schade toebrengt en de schuldproblematiek kan verergeren. We moeten daarom toe naar begrotingsregels die worden nageleefd én effectief zijn zonder de economie schade te berokkenen.
Wij doen vier aanbevelingen voor een hervorming die de begrotingsregels realistischer, simpeler en effectiever maken. Deze aanbevelingen zijn politiek haalbaar. Ze passen binnen de ingenomen posities – zover die nu bekend zijn – van de meeste lidstaten. Ook sluiten ze aan op de nu bekende wensen van Nederland.
I. Verschuif de nadruk van de correctieve naar de preventieve arm
De begrotingsregels uit de correctieve arm functioneren niet goed. De regels zijn procyclisch en onrealistisch streng. Zij kunnen echter niet simpel aangepast worden, omdat daar een verdragswijziging voor nodig is. Wij schetsen een juridische route om de correctieve arm in te zetten als waarschuwingsmechanisme, maar waarbij de uiteindelijke naleving van de regels getoetst dient te worden aan de hand van de preventieve arm. De preventieve arm kan namelijk wel worden aangepast zonder verdragswijziging.
II. Vernieuw de preventieve arm met nieuwe uitgavenregel
De begrotingsregels uit de preventieve arm zijn, met alle uitzonderingen, zeer complex geworden. Dit verstoort naleving en handhaving van de begrotingsregels. Daarnaast is de preventieve arm procyclisch, terwijl deze juist probeert voor de conjunctuur te corrigeren. Om deze problemen tegen te gaan doen wij het voorstel om de preventieve arm te vernieuwen met een nieuwe uitgavenregel. De preventieve arm lijkt dan op het Nederlands trendmatig begrotingsbeleid.
III. Maak meer ruimte voor groei-investeringen
Economische groei is noodzakelijk voor een sterk Europa. Groei verbetert ook de schuldhoudbaarheid van lidstaten. Momenteel kunnen de begrotingsregels uit het SGP publieke investeringen echter remmen. Wij bespreken twee mogelijkheden om het SGP meer groeigericht te maken.
IV. Verbeter de handhaving door onafhankelijke analyse centraal te zetten
De handhaving van supranationale begrotingsregels is een heftige ingreep in de nationale democratie van lidstaten. Handhaving is daarom een politiek proces, wat gemakkelijke oplossingen uitsluit. Toch kan de handhaving worden verbeterd, door meer ruimte te maken voor onafhankelijke economische analyse.
