Interview met Vinzenz Ziesemer in ESB

Dit interview is gepubliceerd in ESB.

Begin april is het Instituut voor Publieke Economie (IPE) gestart. Het IPE is een onafhankelijke denktank die zich inzet voor beter economisch beleid, opgericht door Vinzenz Ziesemer, Jasper van Dijk en Albert-Jan Hummel. ESB sprak met Vinzenz Ziesemer over de beweegredenen voor de oprichting van de denktank, en welke doelen ze met het IPE voor ogen hebben.

Wat bracht jullie tot het plan om een denktank op te richten?

“De belangrijkste reden is een zichtbare behoefte in Nederland aan onafhankelijke economische analyse. Je ziet een hele hoop beleidsterreinen waarop beleid een beetje stuurloos voelt. Neem het begrotingsbeleid. We hebben eerst hard bezuinigd, en nu gaan wel heel veel geld uitgeven. Daar kan je van alles van vinden, maar het is in ieder geval niet heel consistent. Het is een voorbeeld van een beleidsterrein waarop je heel duidelijk ziet dat er een langetermijngedachte ontbreekt over hoe we dit nou moeten gaan doen.”

De kennis over hoe het beter kan lijkt vaak in het publieke debat wel aanwezig te zijn. Waar gaat het dan mis?

“Met het huidige systeem zien we eigenlijk twee problemen. Ten eerste is er binnen de ministeries sprake van een hectische werkomgeving, zo midden tussen de media en de politiek. Dat maakt het lastig om vooruit te kijken, om bezig te zijn met onderwerpen die pas over een jaar belangrijk worden – en dat heeft voor een hele hoop beleidsterreinen gevolgen. Over hervormingen kan je bijvoorbeeld een academisch idee hebben, en dat is een goed startpunt, maar vervolgens moet je dan wel doorpakken en kijken naar het hoe dan: hoe zouden we dit in de toekomst kunnen implementeren? Dat vergt focus en diepgang, en dat is iets wat het huidige systeem lastig voor elkaar krijgt. Ten tweede, in Nederland worden praktisch alle analyses over beleid binnen de overheid gemaakt, dus door het systeem zelf. Sterker nog, misschien zijn wij wel de eerste onafhankelijke denktank in Nederland op het gebied van economie. Omdat het systeem zo gesloten is, merk je dat er informatie binnen de ministeries blijft hangen, en dat niet alles in het debat belandt. Die geslotenheid geeft lobbyisten en belangengroepen ook de ruimte om de interne informatie te beïnvloeden. Dat zouden we het liefst willen doorbreken.”

Jasper en jij gaan dit fulltime doen. Was het een lastige keuze om hiervoor je baan op te zeggen?

“Valt wel mee. Ik had het goed naar mijn zin bij mijn vorige werkgever, het Ministerie van Financiën, maar ik had dit al langer in mijn hoofd. Ik zag dat probleem, en een denktank is de manier om er iets aan te doen. Dus toen ik die mogelijkheid kreeg, dankzij de sponsoring van het Open Philanthropy Project, ben ik er vol voor gegaan. We zijn nog in oprichting, maar we kunnen er nu in ieder geval fulltime mee aan de slag, en dat vind ik al ontzettend leuk.”

Waar willen jullie over vijf jaar staan?

“We willen een degelijke organisatie neerzetten, en een serieuze speler zijn in het beleidslandschap. We kunnen nu met een klein groepje aan de slag, dat betekent onvermijdelijk dat we selectief moeten zijn in de onderwerpen die we behandelen. Onze droom is om iets toe te kunnen voegen aan hoe onze democratie functioneert: dat je een instituut neerzet dat een gehoorde stem is over de gehele breedte van de economische onderwerpen, dat goede analyses kan leveren en de vrijheid heeft om zich in het debat te mengen.”